Sufjan Stevens - The BQE

Wat Philip Glass en Godfrey Reggio kunnen, kan Sufjan Stevens in zijn eentje. The BQE is een werk op commissie van de Brooklyn Academy of Music voor hun jubileum. Het onderwerp: de Brooklyn-Queens Expressway. Dit keer weer geen Amerikaanse staat voor Sufjan Stevens, maar niet meer dan een weg, hoewel een belangrijke verbinding voor ’s werelds meest aanlokkelijke stad.

We hebben Sufjan Stevens leren kennen als een begenadigd en enigmatisch muzikant met enkele verborgen gezichten. The BQE bestaat uit een film en een groot muziekstuk; twee delen die onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. Niet alleen de muziek is van Sufjans hand, ook de film maakte hij zelf. Het kunstwerk dat hij fabriceerde kent een vergelijkbaar procedé als het drieluik van Glass en Reggio, maar is beduidend anders. De aanpak van Sufjan is niet zo gejaagd of afstandelijk als het voornoemde, minimalistische, werk kan zijn. In plaats daarvan nodigt het uit, het verwondert en omarmt de kijk-en-luisteraar. Afzonderlijk zouden beide werken misschien niet eens zo uitzonderlijk zijn, maar tezamen bestrijken ze een eigen niveau. Muziek en film zijn volledig complementair.

Het contrast in The BQE bevindt zich afzonderlijk in de film of de muziek. Natuurlijk wordt er nadrukkelijk gespeeld met dit samenspel der media. Er is veelvuldig op en naast de maat of specifieke klanken gemonteerd. Zoals de gelaagde ritmes in de muziek, kent ook de film eigen ritmes. Doordat Sufjan koos voor een zeer smal, maar breed beeld, waarin drie vensters naast elkaar staan, krijgt ook de film de hem kenmerkende gelaagdheid. Op diverse momenten minimaliseert of maximaliseert hij de mogelijkheden van deze drie vensters in de compositie van de beelden. Sufjans typerende vorm van psychedelica is nu ook zichtbaar. De muziek voelt grotendeels vertrouwd aan. Desondanks verrast hij even met een grove omslag naar elektronica. Eerst werkt dat confronterend, maar al gauw verwordt het tot muziek die leent van Air en St. Etienne. Natuurlijk maakte Stevens in het begin van zijn muzikale loopbaan ook al elektronisch werk, dus hij is bepaald geen beginner. Het valt op dat niet alleen de scheiding tussen beeld en geluid vervaagt, ook de scheiding tussen klassiek en de populaire genres draagt niet langer betekenis. Deze ontwikkeling is ook niet nieuw, luister bijvoorbeeld ook naar Lars Horntveths Kaleidoscopic, maar in Sufjans handen is de beleving totaal anders.

The BQE is zondermeer een bijzonder werk. Het blijft enigszins een excentriciteit, maar is tegelijkertijd zeker ook een prachtig kunstwerk. Ondanks de nieuwe vormen, blijft het idiosyncratische karakter van Sufjan Stevens’ werk bewaard, dus ook liefhebbers met minder artistieke moed zijn van harte uitgenodigd.